Nieuwsbrief der Lage Landen 25: Des Jaars Dagen
Een nieuwe tijdwijzer, een vermaard vredesverdrag en een eerbetoon aan de dichtkunst.
In 't jaar één als de uilen preken.
De Nieuwsbrief der Lage Landen is de terugkerende nieuwsuitgave van het Zaakwoordenboek der Lage Landen – waarin zowel bijzonder, zeldzaam en/of schoon Nederlands wordt uitgelicht als de laatste ontwikkelingen betreffende het zaakwoordenboek. Uitsluitend beschikbaar op Righartswoord. Tekene in om op de hoogte te blijven.
Geachte lezenaar(ster),
na een aantal weken verwijl keert de nieuwsbrief weder. De reden: Des Jaars Dagen ('de dagen van het jaar'), een nieuwe tijdwijzer voor het Zaakwoordenboek der Lage Landen.
Koppeling naar Des Jaars Dagen.
Deze tijdwijzer is door eenzelfde opzet bezield als wat de Wikipedia's hebben verwezenlijkt en hij beoogt een soortgelijke vertoning, alhoewel met meer kaders dan Wikipedia (of kaders in het algemeen). Het komt neer op een overzicht van geheel en al 366 dagen met wetenswaardigheden die op een bepaalde dag hebben plaatsgevonden.
Des tijdwijzers grenzen zijn des Avondlands, maar zullen mogelijk wel iets uitwaaien in gerichte gevallen. Een greep uit de aangehouden richtlijnen:
- Zoekmogelijkheden: er kan zowel met de (meer gangbare) inheemse maandnamen worden gezocht als de hedendaagse Latijnse maandnamen; bijvoorbeeld: 1 louwmaand en 1 januari zullen allebei naar de bladzijde van 1 louwmaand leiden.
De zeldzamere/vergeten maandnamen—zoals hardmaand voor januari—zijn niet mee te raadplegen (zie ook de Maandnamen Woordenlijst). - Dekking: veruit de meeste wetenswaardigheden zullen tot en met de negentiende eeuw zijn begrensd. Dit is een bewuste keuze en heeft te maken met de vooroorlogse tijdspanne toen het Avondland nog verscheidenere smaken had.
- Mensen: enkel zij met een voltooid leven zullen op de tijdwijzer verschijnen. Hier wordt nadrukkelijk ook gekeken naar hun maatschappelijke invloed, met uitzondering van adel en godsdienst, maar staatkundige leiders—gericht, gekozen leiders—zullen vrijwel afwezig zijn tenzij hun invloed en nalatenschap buitengewoon waren.
De ruwweg rode draad is: wie zal na zijn of haar tijdperk nog worden herinnerd? - Gebeurtenissen: oorlogen hebben geen voorrang, maar mogelijk komen zij uiteindelijk wel aan bod. Er is namelijk altijd strijd, maar lang niet elke krachtmeting is even invloedrijk geweest.
- Overig: muziek, media, ruimtevaart, sport en wetenschap worden grotendeels vermeden, maar er zullen uitzonderingen zijn.
- Geboorte-, sterf- en vierdagen: als het om mensen gaat zal enkel de sterfdag worden neergeschreven (in tegenstelling tot Wikipedia, die zowel geboorte- als sterfdag neerschrijft). Vierdagen van bijvoorbeeld heiligen zullen te zijner tijd verschijnen, maar hebben voorlopig een lage voorrang.
De tijdwijzer is nog niet af, want alhoewel ik graag geschiedenis lees is er nog aardig wat werk te verrichten en geleidelijk aan zal het steeds meer worden aangevuld. Terwijl ik dit schrijf staat de teller op 53/366 (14,5%).
Hier zijn drie willekeurige dagen om een indruk te geven:
- 19 louwmaand (januari)
- 2 sprokkelmaand (februari)
- 29 lentemaand (maart)
Dit brengt mij tot des nieuwsbriefs latere deel.
Tijdens het vier-weken-durende verlof peinsde ik over de beste aanpak voor de drie reeksen die nu aan het ZLL zijn gekoppeld (Nieuwsbrief der Lage Landen, Vandaag In & Laaglands Dichterij) en bedacht ik mij dat de drie nieuwsbrieven eigenlijk wel onderdeel kunnen zijn van één – wel zo rustig voor ieders postvak, en dit was eerder ook het geval.
Vandaag in 1529
22 grasmaand
22 grasmaand 1529: het Verdrag van Zaragoza—een vredesverdrag tussen Castilië en Portugal—werd door Koning Jan III van Portugal en de Heilige Roomse Keizer Karel V ondertekend in de Aragonese stad Zaragoza. Het verdrag legde de invloedssferen van Castilië en Portugal te Morgenland vast om het "Molukken-vraagstuk" op te lossen, dat was ontstaan omdat beide koninkrijken de winstgevende specerijeneilanden voor zich opeisten en beweerden dat zij binnen hun invloedssfeer vielen zoals vijfendertig jaar eerder in het Verdrag van Tordesillas was vastgelegd. De botsing begon in 1520, toen ontdekkingsreizen van beide koninkrijken de Stille Wereldzee bereikten, omdat er in het verre oosten nog geen middaglijn was vastgesteld.
"o Dichtkunst, echte godenteelt!"
Laaglands Dichterij
Ode aan de dichtkunst (eerste rijm):
Wie zijt gij, door geen grens te perken,
Verheven geest! onstoflijk beeld!
Wat zijt ge en wat uw wonderwerken,
o Dichtkunst, echte godenteelt!
Van waar die ongepeilde krachten,
Die, uit een vuurstroom van gedachten,
Zich storten op 't ontroerd gemoed?
Van waar, in 't ongevraagd ontwellen,
Die drift, die 't hart doet hooger zwellen,
En ombruist door 't ontstoken bloed?
—Hendrik Tollens (1780-1856)
Hoogachtend,
C. J. Righart