Nieuwsbrief der Lage Landen 27: Eens Verdings Making
Een oude overeenkomst, de laatste begijn en ongekwelde gekken.
Laet ons, seyt de maegt, oock sonder iet te schromen,
Laet ons maer in verding met desen lecker komen
De Nieuwsbrief der Lage Landen is de terugkerende nieuwsuitgave van het Zaakwoordenboek der Lage Landen – waarin zowel bijzonder, zeldzaam en/of schoon Nederlands wordt uitgelicht als wetenswaardigheden, gedichten en de laatste ontwikkelingen betreffende het zaakwoordenboek. Uitsluitend beschikbaar op Righartswoord. Tekene in om op de hoogte te blijven.
Geachte lezenaar(ster),
de Nederlanden naderen na een aantal maanden hun nieuwe regering, welke ditmaal met een overeenkomst begint—een hoofdlijnenakkoord—en voor deze gelegenheid wordt het stof eens verouderden woords afgeblazen: het geschiedkundige verding.
Verding—van werkwoord verdingen [o.a. te hulp komen; sluiten van een overeenkomst]—kent aldus het Woordenboek der Nederlandsche Taal meerdere betekenissen, waaronder:
- Overeenkomst, regeling, schikking, afspraak of beding in het algemeen.
In verding treden (met); in verding komen (met) - Overeenkomst over het leveren van gewisse goederen of diensten, en de prijs daarvan.
(Een) verding maken of aangaan - Heffing van, of overeenkomst over, een (oorlogs)schatting.
Een verding stellen of nemen; onder verding brengen - Aanbesteding(sovereenkomst) eens verwaarloosden dijkvaks; of een te betalen boete door een dijkplichtige als gevolg van zulke verwaarlozing.
Er is echter nog één, waar het mij nu vooral om gaat:
- Overeenkomst tussen strijdende, of met uiteenlopende staatkundige belangen, tegenover elkaar staande partijen (inzonderheid vredesverdrag).
(Een) verding maken
Terwijl wij die in gedachten houden, terug naar het hoofdlijnenakkoord:
Een hoofdlijnenakkoord is ene voorlopige overeenkomst waarin de belangrijkste beleidslijnen en afspraken tussen partijen worden vastgelegd die een verbond maken om zo ene regering te vormen. Deze overeenkomst bevat des beleids grote lijnen dat het verbond wil voeren, zonder al te veel in bijzonderheid te treden. Het dient als grondslag voor verdere onderhandelingen en uitwerking in een breedvoerig regeerakkoord.
Als wij dit nu op de vier partijen toepassen die, zoals de betekenis hierboven beschrijft, willen samenwerken desondanks hun uiteenlopende belangen en als zodanig tegenover elkander staan (even los van schappelijkheid en/of beschaafdheid die deze vijandigheid zou verbloemen), en tegelijkertijd in acht nemend dat woorden als oorlogsschatting en vredesverdrag dermate aanduidend zijn dat zij onwaarschijnlijk door een algemener woord als verding zullen worden overtroffen, biedt dit ruimte voor wat veredeling:
| Onveredeld | Veredeld |
|---|---|
| hoofdlijnenakkoord (nl.+fr.) | hoofdlijnenverding |
| coalitieakkoord (fr.+fr.) | verbondsverding |
| regeerakkoord (nl.+fr.) | regeerverding |
Vandaag in 1971
26 bloeimaand
26 bloeimaand 1971: Agatha Kaptein, de laatste begijn van Begijnhof Amsterdam, wordt in het Zustergraf der begraafplaats Barbara te Amsterdam begraven.
Een begijn was ene vrouw die te Avondland vanaf de twaalfde eeuw in godsdienstige gemeenschappen leefde zonder vormelijke kloostergeloften af te leggen, op de gelofte van kuisheid na. Begijnen woonden in begijnhoven en voegden een vroom leven samen met maatschappelijke werkzaamheden zoals zorg voor zieken en bejaarden. Het verschijnsel bloeide vooral in de Lage Landen, maar begon vanaf de achttiende eeuw door verscheidene redenen te verdwijnen.
"Laat de gecken ongequelt"
Laaglands Dichterij
Dickwijls siet men dat de sotten
Met de wijse lieden spotten;
Maer wie sich nae wijsheyt stelt,
Laat de gecken ongequelt.
—Jacob Cats (1577-1660)
Hoogachtend,
C. J. Righart