Nieuwsbrief der Lage Landen #2: Zwaardvechter

Welkom bij de tweede uitgave van den Nieuwsbrief der Lage Landen van het Zaakwoordenboek der Lage Landen.

Zomermaand is om de hoek en het is tijd voor een nieuwe uitgelichte bladzijde, en ditmaal is het onderwerp een oud woord met meer dan tweeduizendjaar oude wortels.

Zwaardvechter

De uitgelichte bladzijde van zomermaand 2022 is zwaardvechter, een woordelijke vertaling des Latijns gladiator. Evenals met de vorige uitgelichte bladzijde (zwaardwalvis) volgt ook deze een vergelijkbare opbouw – waarbij bovenaan het ‘woordenboek’-gedeelte is, en onderaan het ‘zaakwoordenboek’-gedeelte. Het is nog een beetje uitvogelen wat de beste opzet is, maar ik denk dat dit voorlopig zo zal blijven.

Zwaardvechter is naast gladiator ook gewoon een woord voor feitelijk ieder die met zwaard ten strijdt gaat, dus deze woordelijke betekenis is er om taalkundige redenen ook aan toegevoegd. Dit zal ook voor andere woorden moeten worden verwerkt waar toepasselijk. Niet iedere man of vrouw is immers een brandweerman (of vrouw) na het uitblazen ener kaars.

Zwaardvechtster

Zoals ik inmiddels op meerdere plekken op het ZLL heb benoemd (of over zeur) vind ik het jammer hoe het Nederlands steeds meer zijn vrouwelijke woorden aan het afstoten is (en zelden munt), al weet ik dat iedereen daar een eigen gevoel bij heeft, insluitend vrouwen die zichzelf ook soms met opzet een mannelijke erenaam toewijzen. Uiteindelijk moeten mensen vooral het taalgebruik aanhouden waar zij zelf achter staan, maar het ZLL houdt de taal liever zo kort en duidelijk mogelijk zover dat gaat (voordat wij schrijfstukken moeten gaan verduidelijken middels bouwselen als ‘vrouwelijke schrijver’, ‘vrouwelijke minister’, enzovoorts enzovoorts).

Zodoende kwam ik tot de gevolgtrekking dat zwaardvechter een waardig vrouwelijk evenknie verdiende, maar tot mijn verbazing kwam ik erachter dat het Latijn er al een kende (‘gladiatrix’), en zo muntte ik zwaardvechtster. De uitgelichte bladzijde van zomermaand zijn er dus eigenlijk twee, maar zwaardvechter krijgt wel de voorkeur voor de hoofdbladzijde.

Wellicht dat ik een vrouwelijk begrip ga zoeken voor hooimaand, om het goed te maken.

ZLL:Nieuws

Al ben ik geen voorstander van nieuwsstukken op het ZLL, insluitend stukken met het zaakwoordenboek als onderwerp, vond ik het wel van belang dat de nieuwsbrieven die ik hier schrijf daar ook makkelijk te vinden zijn voor den liefhebber/belanghebbende: ZLL:Nieuws.

Nieuwe/bijgewerkte bladzijden

De volgende bladzijden zijn sinds den vorige nieuwsbrief aangemaakt of bijgewerkt (uitsluitend doorverwijzingen, uitheemse woorden en sommige bladzijden, dus de lijst is beknopt):

Aanhouden, Aannemen, Aanhalen, Afdrukken, Achterbak, Voorbak, Vechter, Vechtster, Burger, Burgeres, Voorbakken, Droelgast, Zedenleer, Oorsprong, Zwaardvechter, Zwaardvechtster, Kroonroofdier, Man, Vrouw, Zwaardwalvis, ZLL:Nieuws, Omstandigheid

De Algemene Woordenlijst heeft ook weer een rits aan wijzigingen gehad, maar deze wijzigt dermate vaak dat ik zelf al moeite heb met het bijhouden welke woorden zijn toegevoegd, vervangen of verhuist. Voor den volgende nieuwsbrief zal ik wat scherper zijn met het maken mijner aantekeningen.

Verversing 6-6-2022: Ik heb dit stuk aangepast en het ZLL bijgewerkt betreffende de vrouwelijke tegenhanger van zwaardvechter. Ik zat zo diep in een bepaalde gedachtegang dat ik niet genoeg onderzoek had gedaan naar achtervoegselen en waar -ster en -es moet worden toegepast. Terugkijkend begrijp ik niet waarom ik niet verder keek, maar zo gaan die dingen als je het grotendeels op gevoel aanpakt…

Beeld (achtergrond): Mary Harrsch, CC BY-SA 4.0, middels Wikimedia Commons