Nieuwsbrief der Lage Landen #3: Gouwgravin

Welkom bij de derde uitgave van den Nieuwsbrief der Lage Landen van het Zaakwoordenboek der Lage Landen.

In de tweede uitgave had ik aangegeven dat ik een nieuwsbrief en uitgelichte bladzijde wilde uitbrengen in een bepaalde tussentijd, maar dit is weer zoiets wat ik dan vlug bedenk om mijzelf te dwingen ergens aan toe te wijden…maar het klonk beter in mijn hoofd. Onregelmatigheid is toch de enige weg. Beste weg?

Ik ben nooit goed geweest met sleur.

Uitgelicht: Gouwgravin

Na twee mannelijke naamwoorden is het tijd voor een vrouwelijke om de hoofdbladzijde te verfraaien.

Tijdens een bezielingstocht op het vertaalwoordenboek van de Bond Tegen Leenwoorden vond ik ‘gouwgraaf’, als evenknie van Commissaris des Konings/der Koningin – wat sinds de jaren tachtig is vereenvoudigd naar ‘van de Koning/van de Koningin’ toen Koningin Beatrix op de troon ging zitten, want…….redenen.

Gouwgraaf is een oud woord, geen nieuw woord. Wellicht een onbekend woord voor diegene die niet bekend zijn met de geschiedenis des Frankischen Rijks. Nou heb ik mijzelf ook nog niet verdiept in deze achtergrond, begreep ik dat de gouwen een soortgelijke rol hadden als onze provincies (leenwoord, Latijn), en is daarnaast te herleiden naar het Oergermaans. Gewestgraaf had ook gekund wat de betekenis des woords betreft, maar gezien gouwgraaf ook werkelijk in gebruik was vond ik het wel dichterlijk om dan deze aan te houden. Het ZLL geeft dus de voorkeur aan gouw ter vervanging van provincie.

Nou is het zo dat een graaf ener gouw niet meer begrensd is tot mannen en in plaats van wéér een vrouw den erenaam toe te wijzen die tot het mannelijke geslacht behoort heb ik (vanzelfsprekend?) den tegenhanger gouwgravin gemunt. Een deftig erenaam en ook de nieuwe uitgelichte bladzijde van het ZLL. Met daarbij een foto van mevrouw Schilthuis uit 1974, Nederlands eerste gouwgravin.

(Wacht eens…zijn ‘graaf’ en ‘gravin’ niet leenwoorden?” Klopt en deze staan ook op de woordenlijst Onvertaalde leenwoorden. Niet alles wordt vervangen.)

S-vorm & Tweede Naamval

Een der lastige zaken die ik wilde oppakken met het ZLL was de s-vorm in het Nederlands weer wat gewoonlijker maken. Deze is niet helemaal uitgestorven, maar een hoop s-woorden zijn wel een stuk minder voorkomend geworden, en worden zachtjes aan almaar zeldzamer.

Het Nederlands begint (en zelfs in zijn meest zuivere vorm) een eindeloos spoortuig van van de’s en van het’s te worden. In sommige gevallen past den tweede naamval niet, maar het gaat verder dan der en des. Er is ook onzes, dezer, mijns, haarer en meer. Deze woorden maken onze zinnen korter en bieden naast een dichterlijk gevoel ook wat meer afwisseling aan een Nederlands dat holt richting de eenvoudigheid (niet dat ik poog te beweren dat het Nederlands een makkelijke taal is).

Sinds het ZLL was opgericht twijfelde ik hierover, maar ik heb toch besloten een soortelijk sjabloon te maken om deze naamvallen in kaart te brengen. Om mijzelf wat ellende te besparen zal dit met name gelden voor nieuwe woorden die ik toevoeg en later zal ik met terugwerkende kracht reeds bestaande begrippen verversen.
Ik heb eerzucht, maar ik moet ook nog een leven zien te onderhouden naast een voltijdse baan en dit zaakwoordenboek.

Mijlpaal: 1000+ bladzijden

Wat is een mijlpaal? Het is een onderwerpelijk iets, maar ik vind het toch leuk om bepaalde ogenblikken uit te lichten wanneer het ZLL iets heeft bereikt wat ik als mijlpaalwaardig acht. Dit is een aanwerk voor de lange vrist en ik hoop dat er nog veel zal worden bereikt.

Ditmaal ging het om de 11e eerder deze maand. Het ZLL ging toen de eerste 1000 bladzijden voorbij. Een schrale troost vergeleken met een hoop andere wiki’s, maar ik ben al een klein beetje trots hoever het ZLL is gekomen in zijn nog jonge gedaante.

Nou, neem het aantal met een korrel zout, dit zijn dus niet 1000 schrijfstukken of inhoudelijke bladzijden (dat getal ligt een stuk lager), maar omdat ook doorverwijzingen en sjablonen mij veel tijd hebben gekost gaan deze toch mee in de mijlpaaltellerij.

Op naar de 2000.

(“Ho, gaan wij weer, is ‘mijlpaal’ niet ook ontleend?” Klopt…samenstelling van twee leenwoorden zelfs.)

Afbeelding (achtergrond): Collectie SPAARNESTAD PHOTO/NA/Rob Croes, CC BY-SA 3.0 NL, middels Wikimedia Commons