Nieuwsbrief der Lage Landen #6: Toespraak

Welkom bij de zesde uitgave van den Nieuwsbrief der Lage Landen van het Zaakwoordenboek der Lage Landen.

Inhoudsopgave

• Toespraak (Uitgelicht)
• Gedronken wijn (Aanhaling)
• Woordopbouw
• Alkundeboek en Kennistuil
• De Aantallen

Toespraak (Uitgelicht)

Toespraak is niet bepaald een spannend begrip om uit te lichten op de hoofdbladzijde voor een week (..of twee...of drie) en dit geldt tevens voor haar evenknie redevoering, maar gezien de vaart die het Engelse speech aan het maken is door het Nederlands taalwezen gepaard met bloedverwant speechen verdient dit woord het toch om even uit te blinken.

Het welslagen van hedendaagse insluipselen zoals speech viel mij laatstelijk meer op gezien dit begrip steeds vaker uit de mond komt van mensen waar ik naar opkijk voor hun woordenschat en schrijfkunst. De onwennigheid is lastig uit te drukken. Ik ga geen namen noemen voor zoiets belangarms, dat is ook volstrekt onnodig, maar het valt op en zet mij aan het denken (uiteindelijk is dit allemaal voer voor het ZLL). Sterker nog, het zet mij soms zo aan het denken dat, als ik weer een (nieuw) Nengels-bouwsel hoor als 'speechen', ik soms onbewust vergeet te luisteren naar den inhoud en afdwaal in gedachten over evenwoorden. Niet een gewoonte die ik aanmoedig, trouwens, al is het niet allemaal kommer en kwel.

Had de kunst der pennen gedaan, al de wereld was lange vergaan. Zoals de schrijfkunst er nog is, zo ook de woorden. Blijven wij hen gebruiken, dan zullen zij voortbestaan.

Om even terug te gaan naar den inhoud; met toespraak, het schrijfstuk zelf, wilde ik nu iets nieuws pogen. Namelijk, naast een omschrijving ook een beetje geschiedenis. Het was even afwegen in hoeverre ik terug wilde gaan en tot wanneer de geschiedenis van belang is, maar ik heb met toespraak het gehouden op de vroege Griekse beginselen. Dat voelde redematig aan en is ook in lijn met het doel van het ZLL: niet het samenstellen eens allesomvattends gedrochts aller kennis, maar een beknopte samenvatting aanbieden van wat belangwekkend is of zou kunnen zijn voor de lezeres of lezer.

Ik heb daarbij ook de oorspronkelijke Griekse begrippen toegevoegd waar toepasselijk – iets wat ik ook wil gaan doorvoeren op andere plekken. Het verbaast mij ergens dat dit niet op andere wiki's den standaard is. Gewis met Grieks en Latijn, wat niet buiten ons bereik van uitspraakvermogen is (al is romanisatie dan wel een onmisbaar hulpmiddel).

Gedronken wijn (Aanhaling)

Van Jacob Israël de Haan:

De wijn gedronken, het uur genoten,
Zeg mij wat overblijft.
Tusschen verlangen en gemis ligt het besloten,
Al wat het leven drijft.

Woordopbouw

Veruit de meeste woorden op het ZLL zijn bestaande woorden en hiervan kan den gemiddelde Nederlandse spreker of spreekster wel gevoelsmatig aanvoelen wat de opbouw moet zijn.
Dat gezegd hebbende, met nieuwvorming echter...is het een ander verhaal. Dan is deze verwachting onterecht en is wat aanduiding wel gerechtvaardigd. Ik liep hier tegenaan toen ik een der nieuwvormingen van het BTL had opgenomen, namelijk leemeer...maar is het nou leem-eer of lee-meer?

Dit is een samenstelling van leem en eer, dus het is leem-eer, maar dit mag wel worden aangegeven voor diegenen die het woord 'leem' niet kennen. Oftewel, weer een nieuwe toevoeging voor het ZLL. Oude begrippen worden wanneer ik het zie bijgewerkt en nieuwe krijgen deze nu standaard mee.

Alkundeboek en Kennistuil

Ik doe te weinig met het opnemen van nieuwvormingen die ik zelf eigenlijk wel kan waarderen, maar niet zo vlug zou bezigen. Deze ontachting was onbewust en ik wilde dit rechtzetten op een soort loftuitende wijze. Zo waren voor encyclopedie de nieuwe evenknieën alkundeboek en kennistuil opgenomen, afkomstig van de BTL en Taaldacht, onderscheidenlijk. Een bescheiden eerbetoon aan twee mijner grote voorbeelden.

Vanaf heden ga ik hier wat meer op letten, maar het ZLL begint zachtjes aan groter te worden dan wat ik wezenlijk kan verwerken naast een voltijdse baan, dus dit wordt dan zoiets dat her en der wordt bijgewerkt, maar de uitkomst geeft hoop en kracht. Op de kim der komende tijden blinkt een zaakwoordenboek met eeuwen van Nederlands, van wat er ooit was (en nooit zal worden) gesproken. Op een plek. Een raadpleegbaar thuis.

De Aantallen

Nieuw slotstuk dat ik ga bijhouden voor den nieuwsbrief: de aantallen van het ZLL (mogelijk belangwekkend voor de lezeres en lezer, maar vooral ook voor mijzelf, beetje bijhouden hoe den voortgang is).

• Bladzijden: 1.523
• Inhoudrijke bladzijden: 519
• Bladzijdebewerkingen sinds het begin: 5.543

Afbeelding (achtergrond): George Edward Robertson b. 1864, Openbaar vroon, middels Wikimedia Commons
Afbeelding (vormgeving): C. Righart